برای اینکه موتور خودروی شما به عنوان قلب تپنده آن، به خوبی، روان و با حداکثر راندمان کار کند، به یک سری فیلتر حیاتی نیازمند است تا بخش‌های مختلف آن را از کثیفی و آلودگی‌های مخرب دور نگه دارد. این فیلترها که نقش ریه‌ها و کلیه‌های خودرو را ایفا می‌کنند، با جذب آلاینده‌ها مانع از خرابی زودرس اجزای حساس موتور شده و دوام فنی خودرو را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد, اگر ناخالصی‌ها و آلودگی‌ها از فیلتر خودرو عبور کنند، به دشمن درجه یک موتور تبدیل شده و خیلی زود آن را به خرابی‌های سنگین و پرهزینه‌ای مثل یاتاقان زدن، روغن‌سوزی و آسیب به واشر سر سیلندر دچار می‌کنند. برای جلوگیری از این مشکلات، مهندسان فیلترهای مختلفی را در مسیر سیالات حیاتی موتور و همچنین هوای ورودی به کابین قرار داده‌اند. تمام انواع فیلتر خودرو دارای عمر محدودی هستند و باید به صورت دوره‌ای تعویض شوند.
انواع فیلتر خودرو و وظایف هرکدام
به طور کلی، پنج نوع فیلتر خودرو وجود دارد که در هر وسیله نقلیه احتراقی نقش کلیدی ایفا می‌کنند: فیلتر هوای موتور، فیلتر هوای کابین، فیلتر سوخت (بنزین)، فیلتر روغن و فیلتر گیربکس. در ادامه به بررسی دقیق هر یک می‌پردازیم.
۱. فیلتر هوای موتور
موتورهای احتراق داخلی برای عملکرد بهینه، به ترکیبی دقیق از هوا و سوخت نیاز دارند. هوای تمیز به اندازه سوخت باکیفیت برای سلامت موتور ضروری است. وظیفه فیلتر هوای خودرو این است که ذرات و آلودگی‌های موجود در هوای ورودی به موتور را تصفیه کند. این فیلتر از ورود گرد و غبار، حشرات، برگ و سایر ذرات ساینده به داخل محفظه احتراق جلوگیری می‌کند. اگر این آلودگی‌ها راه خود را به داخل موتور پیدا کنند، می‌توانند مانند سنباده عمل کرده و باعث آسیب جدی به دیواره سیلندر، رینگ‌های پیستون و سوپاپ‌ها شوند.
علائم کثیفی فیلتر هوای موتور
- افزایش مصرف سوخت: فیلتر کثیف، جریان هوا به موتور را محدود می‌کند و باعث می‌شود ECU برای جبران، سوخت بیشتری تزریق کند.
- کاهش شتاب و قدرت موتور: موتور برای تولید قدرت به اکسیژن نیاز دارد. فیلتر مسدود شده موتور را “خفه” کرده و توان آن را به شدت کاهش می‌دهد.
- روشن شدن چراغ چک: در خودروهای مدرن، سنسور جریان هوای جرمی (MAF) ممکن است به دلیل کثیفی ناشی از فیلتر خراب، اطلاعات غلط به ECU ارسال کرده و باعث روشن شدن چراغ چک شود.
- خروج دود سیاه از اگزوز: نرسیدن هوای کافی باعث احتراق ناقص و غنی از سوخت می‌شود که نتیجه آن خروج دود سیاه است.
- صدای غیرعادی موتور: در هنگام شتاب‌گیری، ممکن است به دلیل تلاش موتور برای مکش هوا، صدای نامتعارفی شبیه به سرفه یا عطسه شنیده شود.
زمان تعویض فیلتر هوای موتور
فیلتر هوا معمولاً ساده‌ترین فیلتر خودرو برای تعویض است. توصیه می‌شود در هر سرویس دوره‌ای روغن، آن را بررسی کنید. فیلتر را از محفظه خارج کرده و مقابل نور نگه دارید. اگر به راحتی نمی‌توانید نور را از میان آن ببینید، زمان تعویض آن فرا رسیده است. به طور کلی، تعویض فیلتر هوا بین ۱۵,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ کیلومتر (بسته به شرایط رانندگی و آلودگی هوا) ضروری است.
۲. فیلتر هوای کابین
فیلتر هوای کابین خودرو بخشی از سیستم تهویه مطبوع (کولر و بخاری) آن است. این فیلتر وظیفه دارد هوایی که از بیرون به داخل کابین دمیده می‌شود را تمیز کرده و آن را از آلاینده‌هایی مانند گرد و غبار، گرده گیاهان، دود و سایر آلرژن‌ها پاک‌سازی کند. این امر باعث می‌شود سرنشینان، به خصوص افراد دارای آلرژی یا مشکلات تنفسی، هوای سالم‌تری را تنفس کنند.
علائم گرفتگی فیلتر کابین
- کاهش پرتاب باد از دریچه‌های تهویه: شایع‌ترین علامت، کاهش محسوس قدرت فن کولر یا بخاری است.
- بوی نامطبوع در کابین: فیلتر کثیف و مرطوب، محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌هاست که باعث ایجاد بوی نم و کهنگی در کابین می‌شود.
- بخار کردن بیش از حد شیشه‌ها: کاهش جریان هوا می‌تواند باعث شود سیستم تهویه نتواند به خوبی رطوبت داخل کابین را از بین ببرد.
این فیلتر مستقیماً بر عملکرد فنی خودرو تأثیر نمی‌گذارد، اما نقش مهمی در سلامت و آسایش سرنشینان دارد. به طور کلی توصیه می‌شود در هر سرویس روغن، فیلتر هوای کابین را نیز تعویض کنید، به خصوص اگر در شهرهای بزرگ و آلوده زندگی می‌کنید.
۳. فیلتر سوخت (فیلتر بنزین)
فیلتر سوخت یا همان صافی بنزین، در مسیر سوخت‌رسانی، بین باک و موتور قرار می‌گیرد تا آلودگی‌ها، ذرات زنگ‌زدگی و کثیفی‌های موجود در بنزین را قبل از رسیدن به اجزای حساس سیستم سوخت‌رسانی مانند انژکتورها و پمپ بنزین، جدا کند. با گذشت زمان، رطوبت، زنگ‌زدگی دیواره باک و آلودگی‌های جانبی سوخت می‌توانند سیستم سوخت‌رسانی را آلوده کنند.
علائم گرفتگی فیلتر سوخت
- مشکل در روشن شدن موتور: فیلتر مسدود شده فشار سوخت را کاهش داده و استارت خوردن را دشوار می‌کند.
- کاهش شتاب و ریپ زدن موتور: هنگام نیاز به سوخت بیشتر (مانند سبقت گرفتن یا حرکت در سربالایی)، موتور دچار کمبود سوخت شده و ریپ می‌زند.
- خاموش شدن ناگهانی موتور: در موارد شدید، گرفتگی فیلتر می‌تواند جریان سوخت را به کلی قطع کرده و باعث خاموش شدن خودرو شود.
این فیلتر خودرو معمولاً هر ۱۵,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ کیلومتر نیاز به تعویض دارد. بی‌توجهی به آن می‌تواند به پمپ بنزین که قطعه‌ای گران‌قیمت است، آسیب جدی وارد کند.
۴. فیلتر روغن
موتور خودروی شما برای کارکرد روان به روغن تمیز نیاز دارد. فیلتر روغن خودرو وظیفه تصفیه روغن موتور و جداسازی ذرات فلزی ناشی از سایش قطعات، دوده حاصل از احتراق و سایر آلودگی‌ها را بر عهده دارد. روغن تمیز، اجزای متحرک پیشرانه را روانکاری کرده، از اصطکاک و سایش آن‌ها جلوگیری می‌کند و به خنک‌کاری موتور نیز کمک می‌کند.
اهمیت تعویض فیلتر روغن
یک فیلتر روغن کثیف و مسدود شده، کارایی خود را از دست می‌دهد. در این حالت، یک سوپاپ اطمینان (Bypass Valve) در داخل فیلتر باز می‌شود تا از ترکیدن فیلتر و قطع کامل جریان روغن جلوگیری کند. اما این به معنای عبور روغن کثیف و تصفیه نشده به تمام اجزای حساس موتور است. این روغن آلوده مانند یک سمباده مایع عمل کرده و باعث فرسایش سریع یاتاقان‌ها، میل‌لنگ و سایر قطعات می‌شود و می‌تواند به خرابی کامل موتور و آسیب به قطعاتی مانند واشر سرسیلندر منجر شود.
قانون طلایی: همیشه و همزمان با هر بار تعویض روغن موتور، فیلتر روغن را نیز تعویض کنید. هزینه یک فیلتر روغن بسیار ناچیزتر از هزینه تعمیر موتور است.
۵. فیلتر گیربکس
گیربکس اتوماتیک یک مجموعه مکانیکی بسیار حساس است که عملکرد آن به گردش روغن هیدرولیک تمیز بستگی دارد. فیلتر گیربکس وظیفه دارد ذرات فلزی ریز و آلودگی‌های ناشی از سایش کلاچ‌ها و چرخ‌دنده‌ها را از روغن جدا کند. گرفتگی این فیلتر می‌تواند باعث افت فشار روغن، تعویض دنده نامناسب، داغ شدن بیش از حد گیربکس و در نهایت خرابی کامل آن شود.
تعویض این فیلتر خودرو معمولاً بخشی از فرآیند تعویض کامل روغن گیربکس اتوماتیک است و باید طبق دوره زمانی مشخص شده در دفترچه راهنمای خودرو (معمولاً هر ۴۰,۰۰۰ تا ۶۰,۰۰۰ کیلومتر) انجام شود.
جدول زمان‌بندی تعویض انواع فیلتر خودرو
| نوع فیلتر | زمان تعویض (کیلومتر) | علائم اصلی خرابی |
|---|---|---|
| فیلتر هوای موتور | ۱۵,۰۰۰ – ۲۰,۰۰۰ | افزایش مصرف سوخت، کاهش شتاب |
| فیلتر هوای کابین | ۱۰,۰۰۰ – ۱۵,۰۰۰ | کاهش پرتاب باد، بوی نامطبوع |
| فیلتر سوخت (بنزین) | ۱۵,۰۰۰ – ۲۰,۰۰۰ | ریپ زدن موتور، مشکل در استارت |
| فیلتر روغن | همزمان با هر تعویض روغن | افت فشار روغن، روشن شدن چراغ روغن |
| فیلتر گیربکس اتوماتیک | ۴۰,۰۰۰ – ۶۰,۰۰۰ | تقه‌زدن گیربکس، تعویض دنده نامنظم |
پرسش و پاسخ متداول (FAQ)
آیا می‌توان فیلتر هوا را با باد تمیز کرد و دوباره استفاده کرد؟
این کار برای فیلترهای کاغذی معمولی توصیه نمی‌شود. فشار باد می‌تواند به الیاف ظریف کاغذ آسیب رسانده و منافذ آن را بزرگ‌تر کند که باعث عبور ذرات ریز و آسیب به موتور می‌شود. این کار تنها یک راه‌حل موقتی و اضطراری است. تنها فیلترهای هوای اسپرت که از جنس کتان یا اسفنج هستند، قابلیت شستشو و استفاده مجدد دارند.
اگر فیلتر روغن را دیرتر از موعد تعویض کنم چه اتفاقی می‌افتد؟
دیر عوض کردن فیلتر روغن یکی از بدترین کارها برای موتور خودرو است. فیلتر مسدود شده، روغن کثیف و پر از براده‌های فلزی را مستقیماً به سمت قطعات متحرک موتور هدایت می‌کند که این امر باعث سایش شدید و کاهش چشمگیر عمر موتور می‌شود. سلامت قطعاتی مانند واشر سرسیلندر، واشر سر سیلندر 405 و واشر سر سیلندر 206 به شدت به کیفیت روغن وابسته است.
آیا استفاده از فیلترهای ارزان‌قیمت و متفرقه کار درستی است؟
خیر. فیلتر خودرو یک قطعه ایمنی و حیاتی است. فیلترهای ارزان‌قیمت معمولاً از مواد بی‌کیفیت ساخته شده و توانایی فیلتراسیون مناسبی ندارند. هزینه اندکی که در خرید یک فیلتر ارزان صرفه‌جویی می‌کنید، ممکن است در آینده به هزینه‌های سنگین تعمیر موتور یا سایر قطعات مانند لنت ترمز و فیکسچر منجر شود.
نتیجه گیری
تعویض منظم انواع فیلتر خودرو یکی از ساده‌ترین، ارزان‌ترین و در عین حال مؤثرترین راه‌ها برای افزایش عمر طولانی خودرو است. هوای تمیز نه‌تنها برای تنفس سرنشینان، بلکه برای “تنفس” صحیح موتور و محافظت از آن در برابر استهلاک و فرسودگی ضروری است. روغن و سوخت نیز باید بدون مانع و آلودگی جریان داشته باشند. به همین دلیل است که باید تعویض منظم فیلتر خودرو را در صدر برنامه نگهداری وسیله نقلیه خود قرار دهید تا ماشینتان به این زودی‌ها شما را در راه نگذارد و هزینه‌های گزاف روی دستتان نگذارد. استفاده از بهترین واشر سر سیلندر در کنار فیلترهای با کیفیت، تضمین کننده سلامت موتور شما خواهد بود.
درج و بروزرسانی محتوا و سئو توسط تیم طراحی سایت و سئو تیکینو انجام شده است .